اگر سراغ مراكز صدور شناسنامه برويد با تازه پدرهايي مواجه مي‌شويد كه آمده‌اند براي كودكانشان شناسنامه بگيرند اما نام‌هاي عجيب و غريبي كه براي فرزندشان انتخاب كرده‌اند، موجب مي‌شود مأموران اداره ثبت احوال زير بار صدور شناسنامه‌اي با اين نام نروند. حكايت اصرار اين پدرها و انكار مسئولان ثبت احوال، ماجرايي جالب است. از اين جالب‌تر اسم‌هايي است كه پدر و مادرهاي نسل سومي براي فرزندانشان انتخاب مي‌كنند. نام‌هايي كه معلوم نيست از دكان كدام عطار يافته‌اند و از ميان اين همه اسم ايراني اسلامي چرا سراغ چنين اسامي رفته‌اند كه نه معنايي دارد نه حتي تلفظش به سادگي صورت مي‌گيرد.
وقتي نام‌ها هم تاريخ انقضا مي‌گيرند
« اين ويژگي جوامع مصرف‌گراست كه هر چيزي در آنها تاريخ انقضا دارد حتي اسم!» دكتر مهدي زارع بهرام‌آبادي- روانشناس- با بيان اين مطلب مي‌افزايد: اين آفت جامعه مصرف‌گراي معاصر است که در آن، همه‌چيز تاريخ مصرف دارد و از موبايل گرفته تا ماشين، از فرش تا مبلمان و وسايل زندگي و خيلي از موضوعات ديگر چنين جامعه‌اي، قديمي و جديد دارد. به همين دليل نامي كه 10، 20 سال پيش يكي از اسامي پرطرفدار بوده امروز از نگاه برخي خانواده‌ها به نامي قديمي تبديل شده و دوست ندارند فرزندانشان اين نام‌ها را داشته باشند. اين در حالي است كه بسياري نام‌هاي جديد و عجيب و غريب كه از سوي پدر و مادرها انتخاب مي‌شود با سبك زندگي و فرهنگ ايراني- اسلامي هيچگونه تناسبي ندارد.
اولين سؤال «اسمت چيه؟»
نمي‌دانم فرزند داريد يا خير؟ اگر يكي از دوستان، آشنايان، اقوام و يا اطرافيانتان منتظر تولد مسافري از جهان عدم باشند بي‌ترديد كنار ديگر دغدغه‌هايي نظير تدارك وسايل بچه، سيسموني، كنترل و پايش سلامتي مادر و كودك، انتخاب نام مناسب مهم‌ترين دغدغه‌اي است كه در ذهن پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ و حتي ديگر دوستان و آشنايان جا باز مي‌كند تا حدي كه وقتي خبر بچه‌دار شدن كسي به گوش مي‌رسد بعد از خبر گرفتن از جنسيت مي‌پرسيم «اسمش رو چي گذاشتين؟»
حتي وقتي بزرگ مي‌شويم و تجربه حضور در محيط‌هاي جديد را پيدا مي‌كنيم باز بايد به سؤالي مشابه پاسخ دهيم. «اسم شما چيست؟» اين سؤالي است كه هركجا برويد و بخواهيد با هركس ارتباط برقرار كنيد بايد به آن پاسخ بدهيد. به بيان ديگر نام، برچسبي است كه در بدو تولد بر روي ما زده مي‌شود و تا پايان عمر باقي مي‌ماند. هر چند برخي نام خود را تغيير مي‌دهند اما
هويتي كه با نامگذاري اوليه براي‌مان تعيين شده است تا آخر عمر با ما همراه است و نمي‌توان تغييرش داد. شايد از همين روست كه به گفته پيامبر اسلام(ص) انتخاب نام نيك براي فرزندان اولين بخشش است كه هر يك از ما نسبت به كودكانمان داريم و يكي از حقوقي است كه كودك بر گردن پدر و مادر دارد. با اين تفاسير آيا مي‌توانيم ميان نام افراد و شخصيت و هويتشان ارتباطي بيابيم؟
آيا نام و شخصيت ارتباطي دارند؟
هر چند برخي افراد از طرفداران پر و پا قرص ارتباط شخصيت اسامي افراد هستند اما دكتر زارع شخصيت و هويت افراد را موضوعي بسيار پيچيده مي‌داند كه به متغيرهاي متعددي وابسته است كه يكي از اين متغيرها مي‌تواند نام آنها باشد. اين روانشناسمي‌افزايد: براي پيدا كردن رابطه ميان اسم و شخصيت بايد گفت اسم روي شخصيت فرد بي‌تأثير نيست اما اينكه اين ميزان سهم چقدر است موضوعي است كه مي‌توان روي آن بحث كرد.
به باور وي، هر فرد جامعه از اسامي تصورات متفاوتي دارد. يك اسم ديني و اسلامي يا يك اسم ايراني و حتي اسامي خارجي كه اين روزها كم و بيش شاهد ناميده شدن برخي كودكان به اين قبيل نام‌ها هستيم، استنباط و تصورات مختلفي را در افراد ايجاد مي‌كند.
زارع تأكيد مي‌كند: وقتي فردي نامي اسلامي دارد از او انتظار يك سري رفتارها را داريم اما اين ارتباط و انتظار، علمي نيست و نمي‌توانيم قاطعانه بگوييم ميان نام افراد و شخصيت و رفتار آنها ارتباط مستقيمي وجود دارد.
بنا به تأكيد اين روانشناس، شخصيت و رفتار افراد در جامعه به تربيت، محيط و بسياري متغيرهاي ديگر بستگي دارد هرچند ممكن است از اسم هم اثر بپذيرد.
آنچه نام‌هاي پرطرفدار را پرطرفدار مي‌كند!
اگر سري به آمار اسامي پرطرفدار منتشر شده از سوي سازمان ثبت احوال بزنيد، مي‌بينيد به جز نام‌هاي نيك و زيباي ائمه و بزرگان دين، اقبال خانواده‌ها به برخي نام‌ها به صورت مقطعي و به دلايلي نظير پخش يك سريال موفق از رسانه ملي افزايش چشمگيري مي‌يابد. افزايش نام «ستايش» زمان پخش اين سريال نمونه‌اي از تأثيرپذيري مردم از رسانه است.
اين مسئله حتي درباره برخي سريال‌هاي پرطرفدار خارجي هم اتفاق افتاده و نقش حساس رسانه در جهت‌دهي به فرهنگ و سبك زندگي مردم را به رخ مي‌كشد. زارع با تأكيد بر سفارش‌هاي ديني ما درباره انتخاب نام‌هاي نيك براي فرزندان خاطرنشان مي‌كند: انتظارات جامعه از نام‌ها و در نظر گرفتن شخصيتي خاص براي يك اسم خاص از تصورات كليشه‌اي و قالبي است كه بسياري مواقع با حقيقت تناسبي ندارد. بنابراين ارتباط اسم با شخصيت و طرز تفكر و رفتار افراد يك ارتباط مطلق با حقيقت مسلم نيست.
شخصيت افراد آنقدر پيچيده است كه در قالب يك اسم نمي‌گنجد و مجموعه‌اي از عوامل را در برمي‌گيرد. اين روانشناس در پاسخ به اين سؤال كه چرا دين مبين اسلام به انتخاب نام‌هاي نيك براي فرزندان توصيه كرده، مي‌گويد: مسئوليت پدر مادر با انتخاب نام نيك تمام نمي‌شود. بچه‌ها از بسياري رفتارهاي ما الگو مي‌گيرند. بنابراين ضمن اينكه يك پدر مادر بايد نامي مناسب براي فرزند انتخاب كنند بايد تربيت مناسبي داشته باشند و از همه مهم‌تر درست رفتار كنند تا شخصيت كودك خوب و مناسب با نامي كه برايش انتخاب كرده‌اند، شكل بگيرد.
اسم زيبا هميشه زيباست
گرايش به سمت و سوي نام‌هاي عجيب و غريب، ميان برخي خانواده‌هاي كشورمان نشانه‌ای از رسوخ فرهنگ بيگانه به سبك زندگي ايراني- اسلامي بوده و در اين ميان نقش رسانه‌ها جدي و بي‌بديل است. اگر رسانه‌ها به وظايف خود عمل كنند مصرف‌گرايي در جامعه حتي براي اسم گذاشتن روي كودكان تقليل مي‌يابد زيرا يك اسم زيبا و پرمعني هميشه زيبا مي‌ماند و هيچ‌گاه قديمي نمي‌شود.